Migren, beyindeki kan damarlarının gevşemesi ve daralması nedeniyle oluştuğu bilinen, çoğunlukla ataklar halinde gelişen, şiddetli baş ağrılarına neden olan nörolojik bir hastalıktır. Ataklar 4 saatten 72 saate kadar uzayabilen bir zaman zarfında olabilir. Türkiye’ de her 3 kadından birinde, her 6 erkekten birinde görüldüğü bilinmektedir. Migrenin kadınlarda erkeklere oranla 2 katı daha fazla görülmesinin nedeni, hormonal faktörlerdir.

Dünya Sağlık Örgütünün verilerine göre migren en fazla iş kaybının neden olduğu hastalıklardan birisi olmakla birlikte, verilere bakıldığında yılda 1 milyon okul günü ve 150 milyon iş günü kaybına yol açtığı görülmektedir.

Migren ağrılarının nedenleri kesin olarak bilinmese de bazı etkenlerin tetiklediği bellidir:

  • Stres,
  • Uyku düzeninin olmaması,
  • Işık,
  • Gürültü,
  • Aniden kafein alımını kesmek,
  • Hormonal değişiklikler,
  • İklim değişiklikleri,
  • Aşırı fiziksel aktivite yapmak,
  • Kişisel bazı alışkanlıklar,
  • Beslenme ve diyet faktörleri (az su tüketme, öğün atlama, bazı besinler vs.).

Migren ağrılarını tetikleyen etkenler, her gün yediğiniz bazı yiyeceklerden kaynaklanıyor olabilir…

Migren ağrıları başlamadan önce kişide uyuşukluk, göz kararması, gözde kaybolan ve parlayan ışıklar, keyifsizlik, huzursuzluk gibi belirtiler görülmeye başlar. İlerleyen zamanlarda ışığa tahammülsüzlük, koku hassasiyeti, anksiyete, uzun süren migren atakları, bazen mide bulantısı görülebilmektedir.

Hangi Besinler Maddeleri Migren Ataklarını Tetiklemektedir?

Tiramin:
Süt ürünlerinde, şarap, bira ve salamura gibi fermente besinlerde bulunur

Tirozin İçeren Besinler:
Peynir ve çikolata
Feniletamin İçeren Besin Grupları:
Turunçgiller, çikolata, kakao, kırmızı şarap
Histamin İçeren Besin Grupları:
Muz, domates, ıspanak, çilek, ananas, kırmızı et, eski peynir, balık ve kabuklu deniz ürünleri, çikolata ve bira
Nitrit ve Nitrat İçeren İşlenmiş Et Ürünleri:
Salam, sucuk, sosis, vb besinler
Sodyum Nitrat İçeren Besinler:
Tütsülenmiş besinler
Kafein İçeren Besinler:
Kahve ve kakao
Aspartam İçeren Besinler:
Aspartam içeren yiyecek, içecekler ve aspartam içeren light ürünler
Monosodyum Glutamat İçeren Besinler:
Besin etiketlerinde sodyum kazeinat, hidrolize protein veya bira mayası isimleriyle de bulunur. Örneğin hazır çorbalar, dondurulmuş besinler, soya sosu vb
Sülfitler İçeren Besinler:
Koruyucu olarak katılan turşu, patates cipsi, şarap bira, vb

Benzoik Asit İçeren Besinler:
Koruyucu katkı maddeleri

  • Besin alerjilerinin de migreni tetiklediği bilinmektedir. Besin alerjisi olan kişilerin daha fazla serotonin ve histamin salgılamaları sonucu migren atakları da etkilenmektedir. Kişiye alerji yapan veya sindirimde problem yaşatan besinlerin diyetten çıkarılmasıyla migren ataklarının da azaldığı belirtilmektedir.
  • Kırmızı şarap, beyaz şaraba göre daha fazla histamin salgılanmasına neden olur. Bu nedenle kırmızı şarabın beyaza göre tetikleyici etkisi daha fazladır.
  • Histamin salınımını artıran besinlerin diyetten çıkarılması ve gerekirse B6 ve C vitamini desteğiyle ataklar azalabilmektedir.
  • Migreni olan kişilerin magnezyum seviyesi düşük olabilmektedir. Magnezyum eksikliği de baş ağrılarını tetikleyebilmektedir. Bu nedenle diyette magnezyum takviyesine başlanabilir veya magnezyum yönünden zengin besinler beslenmede yer alabilir (badem, karabuğday, esmer pirinç, ton balığı, çavdar unu, buğday unu, keten tohumu vs.).
  • Bazı araştırmalara göre zencefil tüketimi migren ataklarını azaltabilmektedir. Günlük veya ağrı başlayınca zencefil tüketimi antienflamatuar etkisiyle faydalı olabilir.

Kısaca En Çok Migren Ataklarını Tetikleyebilecek Besinler:

  • Peynir
  • Alkollü içecekler (bira, şarap, viski)
  • Sakatatlar (karaciğer, beyin, böbrek, işkembe)
  • Sucuk, salam, sosis, pastırma gibi şarküteri ürünleri (sodyum nitrat içerirler)
  • Hazır et ve tavuk suyu tabletleri (monosodyum glutamat içerir)
  • Deniz ürünleri (kalamar, karides, midye vs)
  • Konserve besinler
  • Turunçgiller (portakal, mandalina, greyfurt, limon)
  • Yağlı ve baharatlı yiyecekler
  • Kafeinli içecekler (çay, kahve, asitli içecekler)
  • Çikolata
  • Bakla
  • Maya

Hangi Besinler Güvenlidir?

  • Sebzeler,
  • Yumurta,
  • Meyveler (elma, armut, kivi)
  • Melisa ve papatya çayları

Migren, immünolojik mekanizmalar ile yakından ilişkilidir. İmmünolojik reaksiyonlar; Ig E (besini tükettikten sonra oluşan klasik besin allerjisi sonucu açığa çıkan immün ajan) veya Ig G (besini tükettikten 2 – 120 saat içerisinde açığa çıkan besin allerjileri sonucu kanda görülen immün ajan) ile tespit edilir. Yapılan çalışmalarda Ig E’lerin migren ataklarında rolü görülmemiştir. Ig G mekanizmasının ise migrenle yakından ilişkili olduğu görülmüş, çalışmalarda migren hastalarının %90’nında besin intoleransı olduğu saptanmıştır. Besin intoleransında 2 ayrı mekanizma migren ataklarına sebep olmaktadır;

  1. Besin intoleransınız varsa ve bu besinleri sürekli tüketiyorsanız vücudunuz bu besinleri bir yabancı ajan, mikrop gibi algıladığı için sürekli bağışıklık sisteminizi çalıştıracaktır, bağışıklık sisteminin sürekli çalışması bağışıklık sistemi ile ilişkili olan migren ataklarına sebep olacaktır.2. Besin intoleransları beyinden serotonin hormonunun salınımını azaltmaktadırlar. Çalışmalarda migren hastalarında da serotonin hormonunun eksikliği gözlenmiştir. Eğer besin intoleransınız olduğunu bilmeden intolerans olduğunuz besinleri tüketirseniz beyinden serotoninin salgısının azalmasına neden olacaktır, böylelikle de migren ataklarına sebep olacaktır.Yapılan çalışmalar, bugün tüketilen besinlere dikkat edildiği taktirde migren ataklarının % 30 oranında bir azalma kaydettiği görülmüştür.

Neler Yapılmalı?

  • Düzenli bir uyku düzeni olmalıdır.
  • İçerisine ne katıldığı, doğal olup olunmadığı pekiyi anlaşılamayacağı için mümkün olduğunca dışarıda yemek yenmemelidir.
  • Susuz kalınmamalıdır.
  • Kişiyi olumsuz etkileyecek yaşam tarzı alışkanlıkları mutlaka değiştirilmelidir.
  • Stresten olabildiğince uzak durulmalıdır.
  • Migren günlüğü tutulmalıdır, ağrıların sıklığı, süresi yazılmalı, özellikle o gün tüketilen besinler analiz edilmeli, her besin en az bir haftalığına beslenme düzeninden çıkartılmalıdır. Bu şekilde kişinin migrenini tetikleyecek besinler analiz edilebilir.
  • Kişiyi yormayacak düzeyde, haftada en az 3 gün düzenli egzersiz yapılmalıdır.
  • Mutlaka nöroloji uzmanına danışılmalı, ağrıların sebepleri saptanmalıdır.
  • KOAH, obezite, diyabet gibi bazı hastalıkların tedavi edilmesinin sonucunda da migren ataklarının hafiflediği bilinmektedir. Bu nedenle kişiler diyetisyen kontrolünde sağlıklı kilo aralığına gelmeli, dengeli beslenmelidir.
  • Migren ataklarının başladığı bölge kaslarına uygulanan botox enjeksiyonlarının migreni % 50’ den fazla oranda azalttığı bilinmektedir.
  • Ramazan ayında uzun süre açlık ve susuzluk yaşandığı için kişiler mutlaka doktor kontrolünde oruç tutmalıdır.